Concrete Elegantie: De Tijdloze Wereld van Tadao Ando

"Architectuur moet van binnenuit gevoeld worden. Het is een fysieke ervaring. Schetsen, modellen, foto's – dat is slechts de helft. Goede architectuur bouwt altijd een relatie op met de kijker. Misschien is er geen emotioneel geladener kunstvorm." - dat is de filosofie die Tadao Ando, ​​ooit een autodidactische architect en nu een sleutelfiguur van de modernistische architectuur, zijn studenten vandaag de dag bijbrengt.

Als kind geboren in Osaka, Japan, maakte Ando papieren vliegtuigjes en zette miniatuurhuisjes in elkaar. Daarna was er een aanzienlijke kloof in de zoektocht naar een toekomstige Pritzker-laureaat (een soort Oscar voor architectuur). In plaats daarvan werd hij een gewone arbeider, daarna vrachtwagenchauffeur en zelfs professioneel bokser. Totdat hij op een dag een album met werken van Le Corbusier tegenkwam, dat de hele koers van zijn leven veranderde.

Nadat hij wat geld had gespaard, begon Ando de wereld rond te reizen om alle architectonische wonderen te aanschouwen die hem al die tijd hadden geboeid. Hij verkende Japan, verdiepte zich in de traditie, daarna Marseille om Le Corbusiers 'Unité d'Habitation' te zien, en de Verenigde Staten voor Frank Lloyd Wright en Louis Kahn. In 1969, gefascineerd door de natuurlijke schoonheid van texturen en de vergankelijkheid van de natuur en de mens, opende hij zijn eerste bureau. Momenteel telt Ando's portfolio bijna tweehonderd projecten, waarvan het merendeel zich in Japan bevindt.

Hoewel Tadao Ando resoneerde met geïdealiseerde architectuur als denken en altijd zei: "het [architectuur] zou moeten houden van idealen en realiteit, tussen fictie en substantie moeten blijven," zag hij het niet als een oplossing voor de organisatie van de maatschappij, maar eerder als een doordachte kijk op het gevoel van het leven. Ruwe materialen en ruimte zijn de primaire manieren waarop Ando erin slaagde om zo'n filosofisch idee te vertalen dat zo diep geworteld is in de Japanse geest van Zen.

Een zeer onconventionele materiaalkeuze voor de lokale traditie - zijn fluweelzachte beton. Misschien een eerbetoon aan modernisten? Niet alleen. Ando gelooft dat geen enkel materiaal expressiever is:

De architectuur van Tadao Ando is verwant aan haiku-poëzie. De harmonieuze combinatie van materialen die door velen als onesthetisch worden beschouwd, zoals ruw behandeld beton, wit licht, puur zonlicht en heldere vormen, geeft de structuur een zekere lichtheid en spirituele essentie, waardoor mensen een gevoel van stabiliteit en hoop voor de toekomst krijgen.

Een van die creaties is de Church of the Light (1989) in Ibaraki, Japan, die de architect wereldwijde bekendheid gaf. In de betonnen muur achter het altaar is een kruis gehouwen, dat overdag wordt verlicht door natuurlijk licht, waardoor er een etherische sfeer in de ruimte ontstaat. Momenteel zijn alle openingen in de kapel beglaasd, maar aanvankelijk was er geen bescherming bedoeld; bovendien zag Ando de ruimte zonder dak. Door het verzegelen heeft de kapel gedeeltelijk zijn enigszins oeroude, wilde allure verloren. "Inderdaad, coëxistentie met de natuur is een eeuwigdurend thema in mijn architectuur", legt hij uit.

“En dat motief is niet verdwenen, maar architectuur moet ook specifieke functies dienen. Het vinden van de balans tussen alles is niet eenvoudig. In design vind ik het altijd een uitdaging om de grens te trekken tussen natuur en kunstmatigheid.”

Japan is de thuisbasis van vele andere architectonische meesterwerken van Tadao, afgezien van de Kerk van het Licht. Enkele daarvan zijn Garden of Fine Arts (1994), Chapel of the Wind (1986), Prefectural Museum of Art (2002). Echter, een van zijn laatste belangrijke projecten bevindt zich in Parijs, Frankrijk – Bourse du Commerce, een creatie van een oude vriend, miljardair Francois Pinault.

Kerk van het Licht	Teatrino Palazzo Grassi	Hotel Benesse Huis

Dit project omvatte de reconstructie van een historisch gebouw, voorheen een effectenbeurs, en binnen deze enorme cilindrische ruimte richtte Ando een negen meter hoge rotonde op van lichtgrijs beton. Het werd een opvallend voorbeeld van de trendy aanpak om historische structuren nieuw leven in te blazen, een praktijk die in het verleden niet bijzonder werd gevierd door hemzelf of zijn thuisland. "Het transformeren van oude gebouwen is niet alleen cruciaal in termen van hulpbronnenefficiëntie, maar is ook een belangrijk thema in de ontwikkeling en toekomstperspectieven van moderne architectuur", gelooft Ando.

Tadao Ando barstte los op de architectuurscène in een tijd waarin de decoratieve excessen van het postmodernisme en de technische fetisjen van hightech werden verwaterd door zakelijk-commerciële motieven. Zijn minimalistische huizen, dramatische kapellen zijn een soort rebellie, een koppige terugkeer naar de fundamentele principes van het vroege modernisme. Maar toch trouw aan zijn cultuur - doordrenkt met contemplatieve esthetische wijsheid en een ontembare geest.

"Architectuur moet niet te veel praten. Het moet stil blijven en de natuur alles laten vertellen wat nodig is."